Combray

Combray, het eerste deel van de zoektocht van de verteller naar de verloren tijd, bevat als een ouverture alle elementen waaruit de andere delen van dit omvangrijke werk is opgebouwd.

De zonder slaap doorgebrachte nachten laten de jonge Marcel alle angsten doormaken, die hem overdag teisterden. De uren van soms vergeefs wachten op de voetstappen op de trap van zijn moeder die hem zijn beloofde nachtzoen wel of niet komt brengen. De figuren van de toverlantaarnplaatjes die zijn fantasie overmeesteren en in angstaanjagende reuzen veranderen. Zelfs de geuren van de dag nemen de vorm aan van spookbeelden in de nacht. Het geroezemoes van de volwassenen beneden in de tuin dat de beginnende lentenacht vult en van geen ophouden weet, blijft hem uit zijn slaap houden tot onverwacht de moeder zijn kamer binnenkomt, hem zijn nachtzoen brengt en de hele nacht over hem zal waken. Een geluksgevoel dat hem zijn hele leven zal bij blijven. De smaak van een koekje in de thee gedrenkt, de geur er van, roept alle zomers die hij in Combray doorbracht bij hem terug, alle mensen om hem heen, alle mensen uit de buurt, de wandelingen, de geur van de seringen.

Misschien was de fascinatie van de verteller voor begrippen als tijd en herinnering de inspiratie om aan dit omvangrijke levenswerk te beginnen, waarvan de titel Op zoek naar de verloren tijd een citaat uit een van Shakespeare’s sonetten is.

De kant van Swann, bestaande uit Combray, Een liefde van Swann en Plaatsnamen, de naam, is door Hans Croiset op meesterlijke wijze vereeuwigd.