De eeuw van het debat

Lange tijd waren publieke debatten in Nederland droog, zakelijk en dodelijk saai. Men vond dat het ook zo hoorde. Hoe anders is dat in Groot-Brittannië. Daar hebben debaters altijd veel meer vrijheid genoten en wordt debatteren als een kunst beschouwd. Geen middel wordt er geschuwd om tijdens een publiek debat het effect van het betoog te verhogen. Hoe theatraler hoe beter.

Waar komen die twee volkomen verschillende opvattingen over wat een goed debat is vandaan? En welk effect hebben ze gehad op de ontwikkeling van de politiek? Voor het antwoord hierop gaat Jaap van Rijn terug naar de negentiende eeuw, toen in beide landen debatingclubs ontstonden. In Groot-Brittannië waren er clubs voor alle rangen en standen. Mensen die tot dan toe weinig met politiek te maken hadden gehad, raakten daar betrokken bij de parlementaire democratie en het publieke debat, en veel politici kregen hier hun training.

In Nederland was de debatingclub juist een zaak van de liberale elite, die een hoge kwaliteit van het publieke debat wilde waarborgen en ‘de gewone man’ er dus niet bij betrok. Daarmee was de debatingclub in beide landen een plaats waar men het politieke spel leerde spelen en waar het publieke debat een vorm kreeg waar we vandaag de dag nog steeds mee te maken hebben. Vandaar de verontwaardiging en verwarring in ons land toen Pim Fortuyn en Geert Wilders de ongeschreven regels van het publieke debat doorbraken en leven in de brouwerij brachten.