De groot-inquisiteur

Het verhaal van De groot-inquisiteur, dat in de roman De gebroeders Karamazov verteld wordt door de broer Ivan, is misschien wel het beroemdste gedeelte uit het hele oeuvre van de grote Russische Romanschrijver F.M. Dostojevski. In dat verhaal, dat zich in de 16e eeuw afspeelt, is grotendeels De groot-inquisiteur aan het woord, die aan de herverschenen en gevangengenomen Christus een eigen fel commentaar geeft op de drie verzoekingen van Christus in de woestijn. Dat commentaar is tegelijk een soort geschiedfilosofische verhandeling over de hele westerse cultuurgeschiedenis. Zo goed als er vele interpretaties van de roman zijn, zo zijn er ook vele interpretaties van dit verhaal. Is Ivan het zelf met het commentaar van De groot-inquisiteur eens? In hoeverre vertolkt Ivan de opvattingen van Dostojevski zelf? En in hoeverre kunnen wij vandaag nog iets beginnen met die originele, maar ook merkwaardige kijk op de westerse cultuurgeschiedenis? Willem J. Ouweneel, die dit verhaal becommentarieerd en geannoteerd heeft, denkt er het zijne van.