De stille slag

De stille slag, verschenen in 2003, is tot op heden de enige zelfstandige publicatie over de Jodenvervolging in Arnhem. De toevoeging van een uitgebreide namenlijst van 1493 Joodse Arnhemmers die slachtoffer werden van het naziregime, maken deze tweede druk tot een gedenkboek. Het eerste deel van De stille slag geeft een beeld van Arnhem vanaf 1933, het jaar waarin Hitler in Duitsland aan de macht kwam, de stad haar zevenhonderdjarig bestaan vierde en de synagoge aan de Pastoorstraat tachtig jaar bestond. De lezer volgt een aantal Joodse families die al generaties lang in de stad woonden, en Joodse vluchtelingen die er al dan niet toevallig terechtkwamen.Het tweede deel beschrijft de Duitse bezetting in Arnhem, met de nadruk op de Joodse bevolkingsgroep die steeds onzichtbaarder werd, een geïsoleerde groep, precies zoals de Duitsers hadden bedoeld. Indringend wordt beschreven hoe overheden en individuele Arnhemmers, Joods en niet-Joods, als lid bijvoorbeeld van Vitesse of de padvinderij, reageerden op de Duitse maatregelen. Op alle mogelijke manieren probeerden de Joodse Arnhemmers te ontkomen aan deportatie, maar niemand had een adequaat antwoord op de nazi-terreur, al waren er mensen die blijk gaven van moed en inlevingsvermogen. Ook wordt aandacht besteed aan de evacuatie, toen de Arnhemse bevolking op bevel van de Duitse autoriteiten de stad moest verlaten. Joden die in de stad waren ondergedoken, kwamen ineens te voorschijn en liepen met hun onderduikgevers mee in de mensenstroom. Het boek eindigt met de terugkeer van de overlevenden na de oorlog.Margo Klijn (Zeist, 1944) sprak met een aantal Joodse overlevenden en enkele niet-joodse ooggetuigen. De weerslag van hun verhalen en materiaal uit archieven vormen de basis voor dit boek.