De waarde van het woord

Literatuur in de 19e eeuw was geen vrijblijvend vermaak. Schrijvers wilden de maatschappij verbeteren door aandacht voor sociale problemen, maar ook door aansluiting te zoeken bij internationale kunstbewegingen. Literatuur als middelaar tussen ideaal en werkelijkheid. Rond 1880 keren nieuwe jonge schrijvers zich tegen deze generatie en literatuur wordt weer iets voor een kleine groep geestverwanten.

Marita Mathijsen vertelt op inspirerende wijze over de veranderingen in die tijd. Daarbij legt zij dwarsverbanden tussen schilderkunst en letterkunde, tussen boekproductie en onderwijs, tussen politiek en literatuur. Met aandacht voor o.a. Bilderdijk, Van Lennep, Beets, Bosboom-Toussaint, Multatuli, Kloos en Gorter.

Inhoud
Deel 1: Vroege romantiek, 1800-1830
Hoofdstuk 1: De term Romantiek en de internationale context
Hoofdstuk 2: Vroege Hollandse romantiek
Hoofdstuk 3: Willem Bilderdijk en zijn invloed

Deel 2: Hoe functioneert de literatuur?
Hoofdstuk 4: Functieopvattingen van literatuur
Hoofdstuk 5: Nationalisme
Hoofdstuk 6: Historisme: het verleden in de literatuur

Deel 3: Jong Holland, 1830-1840
Hoofdstuk 7: De gouden jaren
Hoofdstuk 8: De Gids en het ontstaan van de literaire kritiek
Hoofdstuk 9: De Zwarte Tijd en de kritiek op de romantiek

Deel 4: Het realisme, 1840-1860
Hoofdstuk 10: Het vroege realisme en de Camera Obscura
Hoofdstuk 11: De grote veranderingen
Hoofdstuk 12: Humor en kritiek: Piet Paaltjens en De Schoolmeester

Deel 5: Literaire veranderingen in aantocht, 1860-1885
Hoofdstuk 13: Wegbereiders: J.J. Cremer, Multatuli, Conrad Busken Huet
Hoofdstuk 14: Naturalisme
Hoofdstuk 15: De aanloop naar de Tachtigers

Deel 6: De Nieuwe Gids, haar ondergang en nieuwe wendingen, 1885-1900
Hoofdstuk 16: De Nieuwe Gids en de toppen van Tachtig
Hoofdstuk 17: Willem Kloos en de ondergang van De Nieuwe Gids
Hoofdstuk 18: Het symbolisme en de gemeenschapskunst