De wetten van de bouwkunst

Wat is goede architectuur? Deze vraag stond in de negentiende eeuw volop in de belangstelling omdat het vak ingrijpend veranderde. De belangrijkste drie vakspecialismen de materialenkennis, de constructietechniek en de schoonheidsleer gingen op de schop. Nieuwe wetenschappen, zoals de geologie, de biologie, de mechanica en de architectuurgeschiedenis, stelden de traditionele, ambachtelijke kennis ter discussie. En het uitgebreide aanbod van historische neostijlen ondermijnde het eeuwenoude gezag van de klassieke architectuur. In De wetten van de bouwkunst beschrijft Petra Brouwer deze kennisrevolutie op basis van de Nederlandse architectuurboeken uit de negentiende eeuw. Volgens Brouwer moeten de handboeken niet worden gelezen als een afspiegeling van de negentiende-eeuwse architectuurpraktijk, maar waren ze de motor van vernieuwing. In het boek is een uitgebreide bibliografie van de Nederlandse architectuurhandboeken van de 19e eeuw opgenomen. Het kennisideaal van de handboeken liep vooruit op de architectuurpraktijk, die de hele negentiende eeuw ambachtelijk bleef. Daarnaast ontkracht Brouwer een aantal hardnekkige clichés over de negentiende-eeuwse neostijlen. Zo was het ontwerpen in historische stijlen geen teken van nostalgie, maar even vernieuwend als het gebruik van nieuwe natuurwetenschappelijke kennis. Ook was er geen sprake van een stijldilemma of verwarring over stijlkeuzes. De toepassing van de nieuwe kennis van de historische bouwkunst werd niet meer of minder bediscussieerd dan de kwaliteit van cement of het juist type dakbedekking. Alle onderdelen van de bouwkunst waren onderwerp van debat - een logisch gevolg van de diepgaande transformatie die het vakgebied in de negentiende eeuw doormaakte. Petra Brouwer (1969) is universitair docent aan de Universiteit van Amsterdam op het gebied van de moderne architectuur, stedenbouw en architectuurtheorie. Eerder publiceerde ze bij NAi Uitgevers Van stad tot stedelijkheid. Planning en planconceptie van Lelystad en Almere 1959-1974 (1997). De wetten van de bouwkunst is een bewerking van haar proefschrift.