Deelneming aan een criminele organisatie/participation in a criminal organization

De strafbaarstelling van deelneming aan een criminele organisatie in artikel 140 Sr houdt de gemoederen al tientallen jaren bezig. De centrale vraag in dit onderzoek is of deze uit 1886 daterende straf-baarstelling nog wel adequaat is voor de bestrijding van de moderne risico’s van georganiseerde criminaliteit. Om deze vraag te kunnen beantwoorden is gekeken of er aan de wetsgeschiedenis, de doctrine, de praktijk of het legaliteitsbeginsel gronden te ontlenen zijn om het artikel in de huidige vorm te behouden, aan te passen of zelfs te vervangen. Dit blijkt echter niet het geval te zijn. Fluïde samenwerkingsverbanden of ‘fuzzy networks’ vallen bijvoorbeeld eveneens onder het begrip ‘organisatie’. Ook internationale ontwikkelingen hebben invloed op ons strafrecht. Het begrip ‘criminele organisatie’ is in dat kader vergeleken met internationaal gehanteerde definities. Uit de vergelijking blijkt evenmin dat artikel 140 Sr aangepast of vervangen moet worden. Hoewel uit de praktijk naar voren komt dat het bereik van artikel 140 Sr niet volledig wordt benut, is daarmee nog niet gezegd dat strafbaarstelling overbodig is. In deze studie wordt betoogd dat juist door te verwachten ontwikkelingen in de strijd tegen georganiseerde criminaliteit het zelfstandige delict onmisbaar zal blijken te zijn. Het is evenwel niet altijd even duidelijk waar de grens van strafbaarheid onder artikel 140 Sr ligt, zeker niet wanneer er nog geen andere concrete misdrijven zijn gepleegd. Een meer pro-actieve inzet van de strafbaarstelling van deelneming aan een criminele organisatie zou hierover helderheid kunnen geven.