Erfgoed

REEKS NEDERLANDSE BEGRIPSGESCHIEDENIS

Geïnspireerd door buitenlandse voorbeelden is enkele jaren geleden bet onderzoek gestart naar een select aantal Nederlandse begrippen. De resultaten van dit onderzoek worden gepresenteerd in de Reeks Nederlandse Begripsgeschiedenis.
Het begrip 'erfgoed' heeft in de afgelopen jaren een opzienbarende opmars gemaakt in het Nederlandse taalgebied. Met name het 'cultureel erfgoed' lijkt inmiddels niet meer weg te denken uit ons taalgebruik. Erfgoed is overal. En steeds meer zaken worden tot erfgoed bestempeld: van historisch cultuurlandschap tot veerpont, van Nachtwacht tot Koninginnedag.
De toepassing van het begrip 'erfgoed' op culturele voorwerpen is pas enkele decennia oud. Voor die tijd sprak men van 'oudheden', 'gedenktekenen', 'voorwerpen van kunst en wetenschap'. Bij het woord 'erfgoed' dacht men heel lang juist aan immateriële zaken: de geestelijke erfenis van een denker, een traditie van een stam, familie of geloofsgemeenschap, of het geheel aan normen, waarden en prestaties van een cultuur.
In Erfgoed: de gescbiedenis van een begrip worden de uiteenlopende geschiedenissen van het begrip gereconstrueerd en geanalysecrd door een team gerenommeerde auteurs. Sommigen besteden aandacht aan de juridische herkomst en betekenis van het woord 'erfgoed' en aan de religieuze dimensie ervan. Anderen richten zich op verwante begrippen, zoals 'monument', 'oudheden' of 'erflaters'. Weer anderen bespreken juist een bepaald werkingsveld binnen het cultureel erfgoed: archieven, literatuur, architeetuur, archeologie, landschap. De bundel wordt afgesloten met een beschouwing over de onuitroeibare drang van sommigen om zich af te zetten tegen de erfgoedgedachte, een drang die soms zelfs zo ver gaat dat men het erfgoed wil vernietigen.
Erfgoed: de gescbiedenis van een begrip maakt deel uit van de Reeks Nederlandse Begripsgeschiedenis. In deze serie verschenen eerder de delen: Vaderland, Vrijheid, Burger en Beschaving.

Frans Grijzenbout is boogleraar Cultureel erfgoed, restauratie en conservering aan de Universiteit van Amsterdam.