Haarlemse kringen

Het Haarlemsche Departement der Maatschappy Tot Nut van 't Algemeen heeft eene kleine BIBLIOTHEEK aangelegd, welke zy openstelt voor elken Inwooner van deze Stad, die uit hoofde zyner bekrompener omstandigheden buiten staat is, om zelve Boeken te koopen, en begeerig is om de Boeken [...] gratis voor eenigen tyd te leenen [...]', zo meldt de Opregte Haarlemsche Courant van dinsdag 24 juni 1794. Deze Haarlemse volksbibliotheek was onmiddellijk een groot succes en het initiatief vond overal navolging. Beter gesitueerden konden lid worden van een commerciële bibliotheek of verenigden zich in een leesgezelschap. Voor poëziebundels, romans, tijdschriften en almanakken kon men terecht bij Haarlemse uitgevers als Bohn en Kruseman. Honderden Haarlemmers droegen andermans verzen voor in één van de meer dan 20 rederijkerskamers die de stad rijk was of gingen met elkaar in discussie in de deftige Debating Society. Toneelliefhebbers zetten een Haarlemse afdeling van het Nederlandsch Toneelverbond op poten. In de Coster-stad gonsde het in de negentiende eeuw van de literaire bedrijvigheid op zeer uiteenlopende niveaus. Haarlemse kringen belicht verschillende facetten van deze locale literaire bedrijvigheid: de rol van de uitgever, de betekenis van literaire instituties, de opiniërende functie van tijdschrift en krant en niet in de laatste plaats het gedrag van de consument, de negentiende-eeuwse lezer en luisteraar.