Heldinnenbrieven

Heldinnenbrieven vormen een klein maar bijzonder literair genre dat pas onlangs is herontdekt. In het Nederlandse taalgebied blijken er vanaf de vijftiende eeuw in navolging van Ovidius honderden in versvorm te zijn uitgebracht. Het gaat om zogenaamd vertrouwelijke brieven van beroemde figuren uit de geschiedenis: van Cleopatra tot Maria Magdalena, van Michiel de Ruyter tot Amalia van Solms. Zij proberen op dramatische momenten in hun leven een verre geliefde of intimus te overtuigen. In werkelijkheid komen die ontboezemingen echter niet van de afzenders. De heldinnenbrief is de travestie ten top. Achter veelal vrouwelijke personages gaan meestal mannelijke dichters schuil. Ze dragen bij aan een literair spel door telkens op Ovidius en op elkaar te variëren. Zo ontstaan er complete fictieve correspondenties. Maar het verzinsel zit nu eenmaal ingebakken in het genre, waaraan ook Vondel en Hooft zich hebben gewaagd. Wat de ‘brievenschrijvers’ met veel stilistische bravoure proberen te bereiken, is bij voorbaat vergeefs – de droeve afloop van hun leven als koningin, prinses of staatsvrouw is bekend. Olga van Marion, historisch letterkundige, is werkzaam aan de Universiteit Leiden en de Universiteit van Amsterdam. Ze bezorgde in 1994 de gedichten van Maria Tesselschade Roemers Visscher en publiceerde vakartikelen in diverse boeken en tijdschriften. Aan haar onderzoek naar heldinnenbrieven wijdde VPRO’s Noorderlicht een uitzending.