Mischa's spel

De Joodse musicus Mischa Hillesum (1920-1943) had kunnen ontsnappen aan de Holocaust maar verkoos solidair te zijn met zijn familie.

Mischa Hillesum  was een geliefd wonderkind met een engelengezicht. Hij gold als het grootste pianotalent dat Nederland in tijden had voortgebracht. Maar balancerend op de dunne lijn tussen genialiteit en krankzinnigheid leefde hij in een geweldig spanningsveld, en al op jonge leeftijd belandde hij in een psychiatrische inrichting. Daar betoverde hij, tussen de elektroshocks door, medepatienten en medisch personeel met zijn spel.

Tijdens de bezetting schitterde hij – als Joodse musicus verbannen uit het openbare leven – op illegale Zwarte Avonden, maar zijn zuster Etty herkende de tragiek achter de schittering. Zij noteerde in haar beroemde dagboek: ‘Wat doet het er allemaal toe, jouw briljante spel, het verrukte, ook wel zeer sensatiebeluste publiek, zolang er die lijdenstrek is om je vertrokken zwakke mond.’

Willem Andriessen, directeur van het Amsterdams Conservatorium, die hoopte Mischa Hillesum te kunnen behouden voor onze cultuur, stuurde een aanbevelingsbrief naar de bezetter. De grote dirigent Willem Mengelberg deed hetzelfde. Maar Mischa weigerde een uitzonderingspositie en verkoos solidair te zijn met zijn ouders. In september van 1943 werd het hele gezin, inclusief Mischa, weggevoerd om later te worden vermoord in Warschau.

Via de werdegang van dit wonderkind – zijn geniale composities, zijn hartstochten en zijn wonderlijke streken, maar ook zijn destructieve escapades en psychoses – belicht Mischa’s spel ook de andere Hillesums, die ieder op hun eigen, begaafde wijze hun leven betekenis gaven.

Over de auteur JanWillem Regenhardt is historicus en publiceerde onder meer de biografie van de verzetsman en kunstenaar Eduard Veterman. Hij werkte mee aan de totstandkoming van de nagelaten geschriften van Etty Hillesum.