Nederland & de Gouden Eeuw

Oorlogen economische groei creëerden de Gouden Eeuw. In de Gouden Eeuw groeide de kleine Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden uit een wereldwijd handelsimperium dat op cultureel en wetenschappelijk gebied tot zijn gelijke niet kende. Waarom toen en waarom hier?

Vier tophistorici nemen de luisteraar mee naar deze wonderbaarlijke tijd. Yolanda Rodríguez Pérez behandelt de vroege Tachtigjarige Oorlog, vooral gezien vanuit Spaanse ogen. Maarten Prak bespreekt onder meer de start van de economische groei, de rol van Van Oldenbarnevelt, het Twaalf Jarig Bestand en de VOC, waarna Simon Groenveld vertelt over de nadagen van de Tachtigjarige Oorlog. Als laatste spreekt Luc Panhuysen over Johan de Witt, Willem III en het hoogtepunt van de economische bloei.

Opname: Live opgenomen in het Koninklijk Instituut voor de Tropen, Amsterdam.
Uitgave: Historisch Nieuwsblad, onderdeel van Veen Media.

Deel 1: De beginperiode van de Tachtigjarige Oorlog, door Yolanda Rodríguez Pérez

Nederland en de Gouden Eeuw zijn ondenkbaar zonder de Nederlandse Opstand die geleid heeft tot het ontstaan van de Republiek. Wat begon als een opstand, eindigde tachtig jaar later, na een lange strijd tegen de legers van de Spaanse koning. Deze ontwikkelingen hebben ervoor gezorgd dat in Nederland de Spanjaarden gezien worden als wrede onderdrukkers, terwijl de Nederlanders de rol krijgen van dappere strijders voor de vrijheid. Maar wat blijft er van dit beeld over als we de Nederlandse Opstand bekijken vanuit Spaanse ogen, aan de hand van Spaanse literaire en historiografische teksten uit de zestiende en de zeventiende eeuw?

Deel 2: De periode van de grote economische groei, door Maarten Prak

In 1585 was Nederland een verzameling opstandige gebieden met sombere vooruitzichten. In 1621 was de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden erkend door bijna alle Europese mogendheden, en uitgegroeid tot een economische wereldmacht. In cultureel opzicht was Holland van een provinciaals gebied veranderd in een hotspot. Van heinde en verre trokken mensen daarheen en zij hielpen om Nederland te veranderen in een kosmopolitische samenleving. Hoe kon dat gebeuren, en waarom uitgerekend hier? Op zulke vragen geeft dit college een antwoord.

Deel 3: De nadagen van de Tachtigjarige Oorlog, door Simon Groenveld

Na het Twaalfjarig Bestand en de dood van prins Maurits ontstond een nieuw evenwicht tussen de bestuurscolleges en de bekwame stadhouder Frederik Hendrik. De oorlog met Spanje werd hervat. Resultaat was de erkenning van de soevereiniteit van de Republiek der Zeven Provinciën bij de Vrede van Munster in 1648. Opmerkelijk is dat in deze tijd van oorlog de Gouden Eeuw tot ontwikkeling kwam. De economie van de westelijke provincies groeide, en daarvan profiteerde ook de cultuur. Het evenwicht werd echter verstoord doordat stadhouder Willem II zijn positie wilde versterken en in botsing kwam met de zittende elite. Bovendien vormde Engeland een nieuwe buitenlandse bedreiging.

Deel 4: De overgang van de Gouden Eeuw naar de ‘Zilveren Eeuw', door Luc Panhuysen

Tussen 1650 en 1702 ligt de hoogglans van de Gouden Eeuw en de overgang naar de ‘Zilveren Eeuw'. Een tijdperk gekenmerkt door contrasten. Voor het eerst in haar bestaan staat de Republiek niet onder leiding van een prins van Oranje, maar van een burger. Voor het eerst ook is de Republiek niet in oorlog. Onder Johan de Witt wordt het schip van staat opgetuigd voor de koopvaart. Maar het Rampjaar 1672 brengt een radicale omslag. Een prins van Oranje, Willem III, grijpt de helmstok en stuurt het land de maalstroom in van een langdurige en geldverslindende Europese oorlog.