Windstilte van de ziel

In de omgeving van het Franse pelgrimsoord Vézelay reflecteert schrijfster en filosofe Joke Hermsen op het belang van rust, verveling, aandacht en wachten. Ervaringen die van levensbelang zijn, maar waar nauwelijks ruimte voor is in onze overvolle agenda's. Hermsen laat zich hierbij inspireren door de eeuwenoude pelgrimsroute naar Compostela, die in Vézelay begint. In navolging van Nietzsche stelt ze: pas vanuit de 'windstilte van ziel' is er ruimte voor creativiteit.

Er bestaat een spanning tussen onze drukke levens en onze behoefte aan rust. Die spanning verwijst naar het onderscheid tussen 'kloktijd' en een andere, meer persoonlijke en innerlijke tijd: de 'beleefde tijd'. Deze beleefde tijd zegt volgens Hermsen ook iets over de ziel, een begrip dat de afgelopen eeuwen door de wetenschap ten grave is gedragen, maar aan een comeback bezig lijkt te zijn. Ook ons taalgebruik zit nog vol uitdrukkingen over de ziel, zoals 'bezield', en 'je hebt me op mijn ziel getrapt'. Maar wat verstaan we precies onder het woord 'ziel'?

Hermsen koppelt hedendaagse interpretaties van de ziel aan ervaringen als 'innerlijke tijd', een 'dieper gelegen zelf' en het onbewuste. Kan de ziel nog als inspiratiebron voor onze creativiteit gezien worden, zoals Nietzsche meende, toen hij sprak over de 'windstilte van de ziel' die aan elk creatief proces vooraf zou gaan?

De eerste pelgrims die van Vézelay naar Compostela liepen, meenden dat deze lange wandeltocht louterend werkte voor hun ziel, omdat zij zo dieper in zichzelf konden afdalen. Ook veel moderne pelgrims lopen deze eeuwenoude route. Hermsen schrijft haar beschouwing over de ziel tijdens een lang verblijf in de buurt van Vézelay en gaat daar op verkenning uit. Ze komt met een verrassende interpretatie van de 21e-eeuwse ziel, die haar eerdere beschouwing over 'innerlijke tijd' aanvult en verdiept.